Bomen als mijlpalen in de geschiedenis. Een leuke en leerzame geschiedenisles van Henk Mesman.
Te lezen via de website van Dordt Centraal.
Afbeelding: Jan Weissenbruch (1822–1880) Veer bij Willemsdorp aan het Hollands Diep.
Bomen mijlpalen van onze geschiedenis
Kunt u zich een wereld zonder de schoonheid van bomen voorstellen? In het voorjaar kan ik intens genieten van de bloeiende prunus in onze tuin. Een ochtendwandeling in het bos, wanneer de ochtendnevel nog niet is opgetrokken, roept een gevoel van vredige beslotenheid bij mij op. Ons emotionele leven wordt mede bepaald door bomen. Bomen worden veel ouder dan mensen, mits ze de kans krijgen. Daarom zijn het soms mijlpalen in de wereldgeschiedenis. Wij moeten daarom ook zuinig met ons bomenbestand omgaan.
Slagveld bij Waterloo
Op het slagveld bij Waterloo, waar Napoleon in 1815 definitief verslagen werd, stonden drie kastanjebomen. De toenmalige Franse soldaten noemden de drie bomen de schildwachten van het slagveld. Met gevoel voor drama wordt er door de hedendaagse omwonenden gezegd, “de laatste levende stille getuigen van dit bloedbad”. Eén van de bomen was door ziekte zodanig aangetast dat deze op donderdag 11 maart 2021 is omgewaaid.
Op dat zelfde slagveld stond op een heuvel een immens grote eik. De opperbevelhebber van het Engelse leger veldmaarschalk Wellington kon vanaf dit punt het slagveld goed overzien. Samen met zijn officieren gaf hij leiding aan zijn troepen. Na de veldslag is de eik gekapt en naar Engeland vervoerd. Daar is van de boom een buffetkast gemaakt die nog steeds in het bezit is van de Britse koninklijke familie. Het hout van de boom is geworden tot een monument ter nagedachtenis aan de glorieuze overwinning op Napoleon.
Wilhelmina
Het landgoed Anneville in Ulvenhout bood in 1944 onderdak aan koningin Wilhelmina toen het zuiden van Nederland reeds was bevrijd. In 1986 moest een deel van het landgoed plaats maken voor de aanleg van snelweg A58. Aan het begin van de oprijlaan van het landgoed Anneville stond een imposante eik. Deze boom wilde men behouden omdat Wilhelmina hier verbleef totdat Nederland geheel van Duitsers was gezuiverd. Deze “troetelboom” kwam precies in de middenberm van de snelweg A58 te staan. Voor veel automobilisten is het een begroeting bij thuiskomst zoals voor ons Dordtenaren de Grote Kerk.
Het Belgische drama
In de Dordtse wijk Willemsdorp staat een meerstammige lindeboom, die herinnert aan de afscheiding van de zuidelijke Nederlanden (België) in 1830. Na de nederlaag van Napoleon was de wens van de grote Europese mogendheden dat de Noordelijke- en Zuidelijke Nederlanden één land zouden worden. “Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden” kwam er, met Koning Willem I van het huis van Oranje als vorst. Koning Willem I vond dat de staatsschuld van de noordelijke en de zuidelijke provincies samen gevoegd diende te worden. De staatsschuld van de Noordelijke Nederlanden was in de 18e eeuw opgelopen tot 1,725 miljard gulden. De schuldenlast in de Zuidelijke Nederlanden bedroeg minder dan 50 miljoen gulden. Dit samenvoegen van beide staatsschulden riep het ongenoegen op van onze zuiderburen. Zij moesten immers meebetalen aan de Noord-Nederlandse staatsschuld! Op 25 augustus 1830 sloeg de vlam in de pan. In Brussel werd de opera “De Stomme van Portici” opgevoerd. Hierin bezong men de vrijheidsstrijd van de burgers van Portici tegen de Spaanse overheersing. De burgers van Brussel voelden zich ook onderdrukt, maar dan door de Nederlanders. De opera was voor hen een aanleiding om in opstand te komen.
Anna en prins Willem
De oudste zoon van Koning Willem I, prins Willem, was als officier gelegerd ten noorden van Brussel. De opstandelingen vroegen op 1 september 1830 aan prins Willem, om bij zijn vader te bemiddelen over een administratieve scheiding tussen Noord en Zuid. Koning Willem I weigerde dit verzoek. De onlusten namen verder toe en een maand later op 4 oktober 1830 verklaarden de Belgen zich onafhankelijk. Koning Willem I was niet erg enthousiast over de diplomatie van zijn zoon en riep hem terug naar Holland, om zich te verantwoorden. Op 25 Oktober 1830 reisde prins Willem langs de toen gebruikelijke zuid-noord route: Antwerpen, Schelde, Zeeuwse wateren, bij Moerdijk overvaren naar Willemsdorp en dan verder naar het noorden via de Rijksstraatweg. Prins Willem nam zijn intrek in een plaatselijk logement in Willemsdorp genaamd “De Postherberg” in afwachting van de orders van zijn vader. Zijn echtgenote Anna Paulowna reisde van uit den Haag met hun twee oudste zonen naar Willemsdorp waar zij gezamenlijk een aantal dagen verbleven. Het echtpaar voelde zich in Willemsdorp op hun gemak. Anna Paulowna zou later in haar memoires vermelden “liever in een hutje met mijn Willem dan het aanvaarden van ontering”. Naast het logement “De Postherberg” groeiden in de 19de eeuw drie lindebomen langs de Kil. Waarschijnlijk hebben Willem en Anna onder deze lindebomen gesproken over Willems mislukte optreden in Brussel. Eén van die bomen staat er nu nog ondanks een voltreffer in de tweede wereldoorlog. Stronken kunnen honderden jaren blijven leven. Vanuit deze boomstronk zijn uitlopers gaan groeien. Nu, 76 jaar later, staat er een meerstammige lindeboom van maar liefst 12 meter hoog, als stille getuige van het persoonlijke drama van Willem en Anna.