Dordrecht, 21 oktober 2024
Aan : College van burgemeester en wethouder van Dordrecht
CC : gemeenteraad van Dordrecht d.t.v. de griffier
Van : Stichting Bomenridders Dordrecht
Spuihaven “beschermde groene parel” in het al beschermde stadsgezicht?
Een beschermde groene zone is een gebied in een stad met een bijzonder cultuurhistorisch karakter.
Bescherming is in dat geval gewenst vanwege de natuurlijke waarde zoals de biodiversiteit, minimale
menselijke invloed en landschappelijke kwaliteit. De Spuihaven, althans het gedeelte tussen de
Vriesebrug en de Noordersluis, is zo’n gebied dat ons inziens de laatste tijd evident gebukt gaat
onder een teveel aan of verkeerde menselijke invloed. Aan de hand van een aantal pregnante
voorbeelden houden wij van de Stichting Bomenridders Dordrecht een pleidooi om de Spuihaven te
Dordrecht ook daadwerkelijk te beschermen en daar ook naar te handelen.
Voorbeeld 1.
Moerascipres achter Vrieseplein: In november 2023 werd door de ‘eigenaar’ van de moerascipres
vergunning gevraagd om die boom in de achtertuin te kappen. De vergunning werd verleend in
december van dat jaar. Wij Bomenridders Dordrecht hebben bezwaar gemaakt in januari 2024, er is
een hoorzitting geweest in februari, we hebben nog uitvoerig (kunnen en moeten) reageren op (vaak
onzinnige) ambtelijke adviezen en (opportunistische) argumenten van de aanvrager, laatstelijk begin
augustus. Dat leidde uiteindelijk tot de beslissing: kapvergunning alsnog ingetrokken. Tot onze
opluchting blijkt de gemeente gevoelig voor onze argumenten.
Voorbeeld 2.
Nieuwbouw St. Jorisbrug-Kromhout: Ofschoon aanvankelijk kapvergunning was aangevraagd voor
13 haagbeuken om een bouwweg aan te kunnen leggen voor nieuwbouw op het Kromhout hebben
de Bomenridders alhier het tij weten te keren: er werd (door ons!) een andere, kavelgebonden
oplossing voor de aanvoer van bouwmaterialen bedacht. Helaas werd daarna en alsnog door de
werklieden het gebied rondom de nabijgelegen prachtige bolesdoorn, tegen de kap waarvan wij ook
bezwaar hadden gemaakt en gelijk hadden gekregen, gedurende het gehele bouwproces gebruikt als
gratis parkeerplaats. Dit bleef niet zonder gevolgen. De boom liep schade op als gevolg van een
aanrijding. Daarnaast zijn op de lange termijn negatieve gevolgen voor de boom te vrezen. Hoog tijd
dus voor een boombeschermingsconvenant waarop bouwers afgerekend kunnen worden.
Inmiddels komt het bouwproject in de eindfase en wordt duidelijk dat het terrein achter het
bouwproject is verworden tot een steenwoestijn, ontsiert met één lange rij carports pal gelegen
tegen de waterkant met op zeer korte termijn een tsunami aan auto’s. Tel uit je winst….. Voor de
bewoners op de nabijgelegen Noordendijk betekent dit het einde van een groene idylle. Resteert
voor hen slechts kaalslag en auto’s als uitzicht. Van de voorgeschreven vergroening van de oeverrand
van het gebied is nog niets terecht gekomen. Gelukkig is de overkant nog enigszins (particulier)
groen.
Voorbeeld 3.
De hemelboom St. Jorisbrug: de Bomenridders maakten bezwaar tegen de door de gemeente aan
zichzelf verleende omgevingsvergunning waarbij toestemming werd gegeven om een hemelboom te
kappen die wat doorsnee betreft tot de door de APV beschermde bomen hoort. Ondanks het
uitblijven van enig bericht van de bezwaarschriftencommissie circuleerde er een “bewonersbrief”
waarin kap van de hemelboom werd aangekondigd met daarbij de belofte om op een andere plek in
de binnenstad een extra boom te planten…. We hebben over deze gang van zaken onze bevreemding
uitgesproken. In november 2023 vond naar aanleiding van ons bezwaarschrift een gesprek plaats
met groenmensen van de gemeente en juristen van de Omgevingsdienst. Uitkomst: het college zal
geen gebruik maken van de vergunning. De vergunning is ingetrokken. De boom zal de komende
jaren goed worden onderhouden en gecontroleerd. We zijn het wel met de Omgevingsdienst eens
dat de boom op langere termijn niet houdbaar is op deze locatie. Het college heeft een (nieuwe)
bewonersbrief rondgestuurd om uit te leggen dat de boom niet wordt gekapt. Een kleine
overwinning die veel energie heeft gekost. De hemelboom mag blijven staan en zal de komende
jaren goed worden onderhouden en gecontroleerd…
Naast deze voorbeelden waar we actief bij betrokken waren zien we dat er weer overgroeide
bomen moeten worden weggehaald dicht bij de Vriesebrug (Vest 100–106) en dat er meerdere
bomen gekapt moeten worden (wegens ziekte of gevaar) bij de Jorisbrug aan de westzijde. Het
laatste stukje ‘groene’ Spuihaven dreigt ten onder te gaan aan kap, intensivering, nieuwbouw en
verwaarlozing.
Wat leren we uit deze drie voorbeelden?
In de Gebiedsvisie Spuiboulevard E.O. Dordrecht 20 september 2018 staat het volgende:
“De Spuihaven en de Spuiboulevard gaan een verbindende schakel vormen tussen binnenstad en
Schil-West en het Weizigtpark. Het water krijgt weer de belevingswaarde die past bij de historische
haven en herinrichting van de Spuiboulevard tot autoluwe oever. Meerdere groene verblijfplekken
aan het water brengt de beide gebieden weer in balans. Wonen aan de haven wordt ingezet als
kwaliteit. Bij het Stadskantoor een levendig plein aan het water en aan de overzijde aan de Vest
ruimte voor terrassen aan en op het water, hier leeft de stad. Meer naar het westen een verkleuring
naar binnenstedelijk wonen aan de haven met grondgebonden programma om de oevers te
activeren.“
Wij gaan ervan uit dat de Spuihaven is gelegen binnen de Binnenstad en de 19de eeuwse Schil en dus
binnen het al aangewezen Beschermd Stadsgezicht. Vanwege haar bijzonder cultuurhistorisch
karakter hoort het dus bij het gebied dat op grond van Nederlandse en Europese wetgeving
wettelijke bescherming geniet. Dat wil zeggen dat bepaalde activiteiten zoals verstoring, houtkap en
vervuiling, beperkt zouden moeten zijn of zelfs verboden. Een beschermd gebied is immers een
duidelijk gedefinieerde geografische ruimte, toegewijd en beheerd door middel van juridische en
andere effectieve middelen, om op de lange termijn instandhouding veilig te stellen, niet alleen van
de gebouwen, maar ook van de natuur met bijbehorende ecosysteemdiensten en culturele waarden.
De Spuihaven, in zijn huidige vorm en helaas alleen op dit korte traject, vormt een belangrijke
ecologische verbindingszone om de natuur een kans te geven in deze dichtbebouwde omgeving. Die
vergt en verdient meer bescherming dan de gemeente tot nu toe heeft gegeven. Het is in dat licht
wel heel opvallend hoeveel moeite de Bomenridders hebben moeten doen om in bovenstaande
casuïstiek (voorbeeld 1, 2 en 3) het gelijk aan hun kant te krijgen. Evident een te veel aan menselijke
invloed en een te grote nonchalance aan gemeentelijke zijde, terwijl de gemeente al op voorhand
aan onze kant had moeten staan….. Sinds kort geldt immers voor de gemeente de stelregel: “Nee,
niet kappen, tenzij”. Voorbeeld 2 laat zien wat er gebeurd als projectontwikkelaars feitelijk hun gang
kunnen gaan, zelfs in een beschermd gebied zoals de Spuihaven. Waar was de gemeente? Daar gaan
uw mooie woorden in de Gebiedsvisie van 20 september 2018. Hier is de balans duidelijk
doorgeschoten naar een parkeerterrein in plaats van een ‘autoluwe natuurvriendelijke oever’ terwijl
er in de nabijheid parkeergarages staan (5 – 7 minuten lopen). De oevers zijn hier “geactiveerd” maar
dan wel met een eindeloze rij auto’s….
Verzoek:
In het licht van het bovenstaande verzoeken wij u de Spuihaven tussen Vriesebrug
en Noordersluis in het kader van en als onderdeel van het Beschermd
Stadsgezicht aan te wijzen als Beschermde Natuurparel en daarnaar te handelen,
zo nodig door te handhaven, bij te planten en aanliggende grondeigenaren te
stimuleren tot vergroening.
Stichting Bomenridders Dordrecht
